Rak dojke predstavlja vodeći uzrok obolevanja i umiranja od malignih bolesti u ženskoj populaciji širom sveta.
Prema procenama Međunarodne agencije za istraživanje raka (IARC), u svetu je registrovano više od 2.260.000 novoobolelih žena svih uzrasta od raka dojke i prosečna stopa obolevanja je iznosila 47,8 na 100.000. Iste procene navode da je u svetu tokom 2020. godine umrlo skoro 685.000 žena i da je stopa umiranja iznosila 13,6 na 100.000.
U Evropi je u istom periodu registrovano više od pola miliona novoobolelih žena od raka dojke sa gotovo dvostruko većom stopom obolevanja (74,3 na 100.000) od one registrovane globalno u svetu. U istom periodu od raka je umrlo skoro 142.000 žena i stopa umiranja je iznosila 14,8 na 100.000.
U Srbiji je rak dojke najčešći maligni tumor u ženskoj populaciji. U poslednje tri godine u Republici Srbiji ukupno je registrovano manje od 13.500 novoobolelih žena od ove maligne lokalizacije. U proseku je u posmatranom periodu registrovano 4500 žena sa rakom dojke i prosečna stopa obolevanja je iznosila 68,2 na 100.000. Srbija je sa registrovanim stopama zajedno sa većinom zemalja Zapadnog Balkana u nešto nižem riziku obolevanja u odnosu na razvijene zemlje u Evropi, ali u većem riziku od umiranja u odnosu na obolevanje, što može ukazati na činjenicu da se žene javljaju lekaru u odmaklom stadijumu bolesti.
Prema poslednjim podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut”, u Republici Srbiji je registrovana 4561 novoobolela i 1691 umrla žena od raka dojke. Stopa obolevanja od raka dojke kod žena u Republici Srbiji iznosila je 72,1 na 100.000, a stopa umiranja 20,0 na 100.000 žena. U odnosu na prosečnu registrovanu stopu obolevanja od malignih tumora dojke u Republici Srbiji, viša stopa obolevanja je registrovana u Vojvodini (78,9/100.000). Nešto viša stopa umiranja od tumora dojke u odnosu na prosečnu registrovanu stopu u Srbiji takođe je registrovana u Vojvodini (22,8/100.000). Što se tiče umiranja od malignih tumora dojke, primećuje se blagi porast već u uzrastu od 45. godine, ali najviše stope umiranja su i dalje od 75 i više godina života. Visoke stope obolevanja u uzrastima od 65. do 74. godine prate u istim uzrastima i visoke stope umiranja, što najverovatnije govori o kasnom javljanju žena toga uzrasta, kada je maligna bolest već u uznapredovalom stadijumu, odnosno već su prisutne udaljene metastaze na susednim organima.
Visoka učestalost obolevanja od raka dojke mora se u izvesnoj meri pripisati činjenici da do danas nisu otkriveni ili do kraja razjašnjeni svi uzroci njegovog nastanka, pa su dometi primarne prevencije u tom smislu limitirani. Otkrivanjem raka dojke u ranoj fazi bolesti stvara se mogućnost za njegovo efikasno lečenje. Zahvaljujući programima ranog otkrivanja i napretku u primeni adekvatne terapije, danas karcinom dojke nije više ,,fatalno oboljenje”. U posmatranom periodu više od 85% novodijagnostikovanih karcinoma su označeni kao rani karcinomi. Ipak, 15% žena je sa uznapredovalim metastatskim karcinomom dojke.
U budućnosti, pravovremenom primenom odgovarajuće savremene terapije i daljim kontinuiranim tretmanom, moguće je očuvati zdravlje i značajno unaprediti kvalitet života obolelih žena.
Ključne poruke za Nacionalni dan borbe protiv raka dojke su:
– ukoliko ste zdravi i imate najmanje 50 godina života vreme je za vašu prvu mamografiju, javite se na pregled – skrining raka dojke mamografijom;
– bez obzira na COVID-19, uz pridržavanje epidemioloških mera, ukoliko imate 50 i više godina, uradite mamografiju jednom u dve godine;
– ukoliko imate osećaj nelagodnosti, bolove, iscedak iz dojke ili slične subjektivne tegobe, obratite se odmah lekaru na pregled dojki i dalje lečenje;
– ukoliko u vašoj porodičnoj istoriji ima žena koje su bolovale od raka dojke, posetite lekara ginekologa ili lekara opšte prakse već sa 30 godina života i obavite preventivni pregled dojki;
– ukoliko se lečite od karcinoma dojke, vakinišite se protiv COVID-19. Vakcinacija protiv COVID-19 je potrebna i čuvaće vaš organizam od komplikacija u eventualnoj infekciji novim korona virusom;
– ne zaboravite da držite fizičku distancu, nosite ličnu zaštitnu opremu (maske posebno u zatvorenom prostoru) i sprovodite higijenu prostora u kome boravite i higijenu ruku.